2 -ci Dünya Müharibəsi

                             "İkinci Dünya Müharibəsi"

3 Sentyabr 1939-cu ildə İngiltərə və Fransanın Polşanı işğal edən Almaniyaya müharibə elan etməsi ilə başladı. Almaniya, İtaliya, Yaponiyanın təşkil etdiyi  Dəbilqə dövlətləri ilə Fransa, İngiltərə, ABŞ və SSRİ-nin təşkil etdiyi müttəfiqlər dünyanın həmən hər yerində müharibə etdi.

2-ci Dünya müharibəsi topyekun bir müharibə idi yani müharibəyə girən bütün ölkələrin bütün sərvətləri və insan gücü savaş üçün istifadə edildi. Əsgərlərlə bərabər milyonlarla sadı insan öldürüldr. Müharibə Portuqaliya, İspaniya, İsveç, İsveçrə xaricində bütün Avropaya yayıldı. ABŞ, dəniz donanması Yapon təyyarələri tərəfindən bombalanması üzərinə  Dekabr 1941-də müharibəyə qoşuldu. 2-ci Dünya müharibəsi Sentyabr 1945 - ci ildə bitdi. Bu müharibənin nəticələrindən dünyanın  çox az bölgəsi özünü qurtara bildi. Almaniyada Adolf Hitlerin diktartorluğu, böyük insan ölümləri və böyük əzablar bahasına yıxa bildi.Müharibənin sonunda SSRİ və bəzi Şərqi Avropa ölkələri yeni torpaqlar qazanərkən, Yapon və İtalya İmperatorluğuları dağıldı.
2-ci Dünya müharibəsi səbələri
1 - ci Dünya müharibəsinin sonunda Almanya uduzmuş və ağır şərtlər daxil olan bir müqavilə  bağlamaq məcburiyyətində qalmışdı. Almanlar 1919 da imzalanan Versal Müqaviləsinin haqsız maddələr içərdiyini və yenidən gözdən keçirilməsi  gərəktiyini düşünürdülər. 1920 - ci illərdə böyük Ekonomik problemlərlə qarşı qarşıya qalan Almanyada 1933-də Adolf hitler öndərliyində Nazilər iqtidara gəldi. Hitler, bir yandan Versal müqaviləsinin keçərsiz sayılmasına çalışarkən, bir yanda da silahlı qüvvətlərini yenidən bərba etdi.
1919 - ci ildə sülhü qorumaq və uyuşmazlıqları aradan qaldırmaq üçün məqsədi ilə qurulan Millətlər Cəmiyyəti, Bu vəzifələri gerçəkləşdirməy üçün lazımlı olan yeritmə gücündən yoxsundu.  ABŞ bu Cəmiyyətin kənarında qaldı; digər üzvlər arasında da qərarlara uymayan dövlətlərə qarşı zor tədbiq etmə mövzusunda fikir birliyinə vardılar. Bu problem, 1931 də Yaponiyanın etirazlarla aldırmayaraq Çinin Mancuriya bölgəsini elə keçirməsi ilə açığa çıxdı. Yaponiya 1930 - cu illər boyunca gücünü artdırdı. 1935 - də faşsit Benito Mussolini idarəsindəki  İtalyanlar, Efiyopiyanı işğal etdilər. Millətlər Cəmiyyəti bu dəfədə bir şeylər edə bilmədi.
Bu zəifliktən yararlanan hitler, 1936 Martında Almaniyanın  Ren çayının qərbində qalan torpaqlarına hərbi birliklərini göndərdi. Halbuki 1925 -ci ildə Almaniya ilə Millətlər Cəmiyyəti  bu mövzuda da etirazlardan başqa heç bir güc göstərə bilmədi.  Ardından İtaliya və Almaniya, İspaniyadakı vətəndaş müharibəsində Cumhuriyyətçi yönətimə qarşı Faşist General Francisci Franconun tərəfində savaşmaq üçün əsgər göndərdi. Beləliklə yeni silah və təyyarələrinidə test etdilər. Yeni torpaq qazanımları və dünya liderliyi üçün Almaniya, İtalya və Yaponiya, Berlin-Roma-Tokyo "Dəbilqə"-si deyə adlandırılan bir ittifaq qurdular. Buna görə bu ölkələr "Dəbilqə dövlətləri" adı ilə yadda qaldılar.
1937 - ci ildə Yaponiya, Çinə qarşı topyekun bir müharibə başlatdı. Bir il sonra isə Almaniya Avstriyanı işğal etdi; ardından da Çexslovakiyada Alman birliylərinin çox olduğu Südet bölgəsi üzərində haqqı olduğunu idda etdi. İngiltəərə və Fransa, Çexslovakiyanı Hitlerin bu istəyinə boyun əyməsnin yararlı olacağına  inandırdı və Sentyabr 1938 - ci ildə bağlanan Münih müqaviləsi ilə bölgə Almaniyaya buraxıldı. 6 ay sonra Hitler  paytaxt Praqanı bombardman edəcəyini deyərək gözdağı verincə Çexslovakiya Almaniyanın boyunduruğuna girdi.
Almaniyanın sonraki qurbanı 1 -ci Dünya müharibəsinin ardından müstəqil bir dövlət olaraq yenidən qurulan Polşaydı. İngiltərə  və Fransa bu dəfə Alman hücumuna qarşı Polşalılarla yardım edəcəkləri mövzsunda güvən verdilər. Almaniya, Polşayaya hücüm edincədə 2 - ci Dünya müharibəsi başlamış oldu.

Avropada Müharibə Başlayır:
Almaniya Avqust 1939 - cu ildə SSRİ ilə hücüm etməmə müqaviəsi imzaladıqdan sonra, 1 Sentyabrda Polşaya girdi. İngiltərə ilə Fransa sözlərini tutaraq 3 Sentyabrda Almaniyaya müharibə elan etdi. Avstriya, Kanada və Cənubi Afrikanında aralarında olduğu başqa ölkələr də İngiltərə və Fransanın yanına yer aldı. Amma Müttəfiqlər, Alman ordusu tərəfindən sürətlə işğal edilən Polşaya kömək etmədi. 17 Sentrybarda SSRİ-də şərqdən Polşaya girdi. Polşa təslim oldu. 80 minə qədər Polşa əsgəri mübarizəni davam etdirmək üçün əvvəlcə Ruminiyaya daha sonrada Fransaya gedərək burada toplandı.

Oktyabrda SSRİ, gözlənilən bir Alman hücumuna qarşı qərbdə "tampon dövlətlər" yaradmaq məqsədi ilə, 3 Baltik ölkəsini, Estoniya, Latviya və Litvanı işğal etdi. Ardından SSRİ, Finlandiyadan ordusunun Fin torpaqlarına grimə haqqı verilməsini tələb etdi. Finlandiya SSRİ-nin şərtlərini qəbul etmək məcburiyyətində qaldı.
Bunlar baş verərkən qərb olduqca hərəkətsizdi. Fransa, Alman sərhədində "Maqinot xətti" adı ilə yadda qalan müdafiə xəttini qurdu. Şimaldakı İngiliz birlikləri, Belçikanın müharibəyə girməməsi səbəbi ilə Almanlarla heç qarşılaşmadı.
1940  Aprel ayında Almanlar, Norveçə hücüm etdi. Məqsədləri sualtı gəmiləri üçün hərbi hissələr qurmaq və İsveçin şimalındakı mədənlərdən çıxartılaraq dəniz yolu ilə Norveçin Narvik limanına gətirilən dəmirə əl qoymaq idi. Alman birlikləri gəmilərlə gəldi və bir bölümü heçbir əngəllə rastlaşmadan Norveç sahillərinə çıxardı. Bir bölümüdə İngiliz dəniz gücləri  ilə, iki tərəfində eyni itkilər verdiyi sərt qarşıdurmalara girdi. Amma Almanlar qısa vaxt içində Norveçdə Müttəfiqlərin əsgər çıxarma girişimlərini qabaqlayacaq hava bölüylər qurdularş Norveç 9 İyulda təslim oldu. Almanların Apreldə hücüm etdiyi Danimarkada çox az müdafiə göstərə bildi və təslim oldu.
10 May 1940 - cı ildə başlayan Alman hücumu, qısa vaxt ərzində Belçika, Hollandiya və Lüksemburqun işğalı ilə nəticələndi. Yardıma gələn İngiliz və Fransız orduları  da qovuldu.13 Mayda Sedanda Alman tankları Meuse çayını keçti və Fransanın içlərinə doğru ilərlədi. Hollandiya 14 Mayda təslim oldu. Alman tankları şimala, sahilə doğru ilərlədi və geri çəkilən Müttəfiqlərin önünü kəsti. Belçikada 27 May 1940 - cı ildə təslim oldu.
Belçikada sıxışıb qalan İngiliz və Fransız birlikləri böyük itkilər verdi. İngiliz dəniz qüvvələrinin köməyi ilə Dunkerque sahillərində 346 minə qədər Müttəfiq əsgəri xilas edildi; ama silah və texnikalar gerida buraxıldı.

14 İyunda Almanlar parisə girdilər, 22 İyunda da Fransızlar atəşkəs müqaviləsini imzaladılar. Alman qüvvələri Şimali Fransanı və bütün Atlantik okean sahillərini işğal etdiş Mareşal Henri Phillipe Petain Vichydə Almanların gözətimində bir hökumət qurdu. İngiltərədə olan General Charles de Gaulle saşaın sonuna qədər varlığını qotuyan "Müstəqil Fransa Hərəkatı"-nı quraraq işğalçılara dirənişə keçti. İngiltərədə əlavə olaraq "müstəqil" Polşa, Norveç, Belçika, Hollandiya və Çex əsgəri bölüyləridə yaradıldı.
Hitler bir sondakı hədəf olaraq ingiltərəni seçti. Alman hava qüvvətləri Cənubi İngiltərədəki hava limanlarını və gəmi limanalrını hər gün bombalamağa başladı. İngilizlərin sərt dirənişi ilə qarşılaşan Almanlar, ardından Londonu və İngiltərinin iç bölgələrindəki şəhərləridə bombardman etdi. Bu basqınlar bir çox sivilin ölümünə  və böyük zərərə yol açtı. buna qarşılıq İngiliz hava qüvvətləridə Fransa və Belçika limanlarında əsgərləri Manş boğazından keçirmək üzərə yığılmış Alman gəmilərini batırdı. İngiltərə səmasında Avqust-oktyabr 1940 - cı il arasında edilən üstünlük savaşından sonra, Alman hava hücumları gecə bombardımanlarına dönüşdü; 1941 ortalarına qədər İngiltərədəki şəhərlər güclü hava hücumlarının hədəfi oldu. İyun 1940 - cı ildən sonraki bir il içində təxmini 43 min sadə insan həyatını itirdi, 50 min insan ağır yaralandı.
Almaniyanın SSRİ-yə hücüm etməsi:
Hitlerin SSRİ ilə 1939 - cu ildə imzaladığı "hücüm etməmə" paktının əsl məqsədi, Almaniyanın eyni zamanda həm Qərb, həmdə Şərqdə müahribə etməsini önləmək idi. 1940 - cı ildə Alman orduları Fransanı məğlub edib, İngilətərini yerlə yeksan edəndən sonra SSRİ-yə hücum etmə qərarı verdi. Sürətli bir planla SSRİ üzərindən Yaxış Şərqə enməyi planlayırdı. SSRİ-yə hücum Napalyonun 1812 - ci ildəki qələbəsiz Rusiya səfərindən bir gün öncə 22 İyun 1941 - ci ildə başladı. Finlandiya, Bolqarıstan, macarıstan və Ruminiyada SSRİ-yə savaş açtılar. Müharibə başlanğıçta Almanlar üçün müsbət gedirdi. Almanlar payızda Leninqrad şəhərinə, Dekabr ayında da Moskvanın bəzi yerlərinə çatdılar. daha cənubda de Don çayı ağzındakı Rostov şəhərinə çatdılar, amma qış gəlincə Alman birlikləri yorulmuş, müharibəyə davam etmə gücləti tükənmişdi.

Ardından SSRİ-in qarşı hücüm başladı. Hitlerin planlarında bu hücumun qış gəlmədən bitməsi düşünüldüyü üçün, Alman əsgərlərinin geyimləri soyuq qış günlərinə uyğun deyildi. Böyük itkilər verdilər və SSRİ-nin içlərində içində tutuna bilinəcəygüclərini bir daha geri qazan bilmədilər.
1942 - cı ildə Hitler, Qara dəniz ilə Xəzər dənizi arasında olan  qafqazın ən böyük şəhəri olan Bakının neftini ələ hədəfləndi. Bir alman bölüyü Avqusta Maykopdakı neft mərkəzlərindən birinə çatır. Daha şimaldakı Stalinqrad şəhərinə  yönəlik hücümlar isə uğursuzluqla nəticələndi. Rammsteinin onhe dich mahnısı hələdə indiki zamanda Almanları Stalinqrad məğlubiyyətini qəmli-qəmli yada salır. SSRİ birlikləri şəhəri sonuna qədər müdafiə etdi və qış gəlincə qarşı hücuma keçti. 250 min nəfərlik Alman və Rumin birliklərini mühasirəya aldılar və fevral 1943 - cü ildə stalinqrad şəhəri azad olundu.  BUNUNLADA ƏFSANƏVİ STLAİNQRAD DÖYÜŞÜ BİTDİ. GERİYƏ İSƏ RAMMSTEİN QRUPUNDAN "ONHE DİCH" MAHNISI QALDI.
ABŞ müharibəyə qoşulur. Çarxlar işə düşür :
ABŞ müharibədə tərəfsiz qalmasına qarşın İngiltərəyə açıq aşkar kömək edirdi. Misal olaraq 1940 - cı ildə ABŞ dəniz donanmasının 50 özəl yetiştirilmiş əsgərini İngilislərə verdiş
7 Dekabr 1941 - cı ildə Bazar günü səhər saatlarında, Yapon təyyarə gəmilərindən havalanan 360 - dan çox hərbi təyyarə, Haway adalarındakı Pearl Harbor hərbi dəniz hissəsində olan ABŞ savaş gəmilərinə hücüm etdi.  Bildiyim qədəri ilə Yaponlar 8 gəminin  6 - nı batırdı və ya yararsız hala gətirdi. Amma hərbi dəniz hissəsi elədə zərər görmədi. Bu Hadisə üzərinə ABŞ konqresi 8 Dekabr 1941 - ci ildə Yaponiyaya 3 gün sonra isə Almaniya və İtaliyaya müharibə elan etdi. Bununlada Yankilərdə müharibəyə girdi. HAZIR OLUN SAVAŞTAN SONRA BÜTÜN DÜNYA COCA-COLA VƏ MCDONALDS ƏFSANƏSİ İLƏ TANIŞ OLACAQ.


 Mətni yazdı - Haşim Haşimov